Skituring to wolność i niezależność. Zakładając na nogi narty skiturowe dołączasz do grupy osób, które wyrywają się schematom, szukają zimą w górach nowych doznań, omijają utarte szlaki. Czasami skituring stanowi jedyną dostępną alternatywę dla narciarstwa zjazdowego. W poradniku skiturowym pokażemy Ci jak przygotować się do uprawiania skituringu, tak aby dał Ci wiele radości i niepowtarzalnych przeżyć, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa i komfortu.

Skituring jest formą aktywnego wypoczynku, który łączy w sobie kilka dyscyplin. W uproszczeniu, znajdujemy górę, na którą chcemy się wspiąć na nartach, żeby później z niej zjechać. Traktowanie skituringu jako jednej z form narciarstwa, to duże uproszczenie. Oczywiście osoby uprawiające skituring przez większość czasu mają na nogach narty, ale sama jazda stanowi tylko jeden z etapów.

Planując tradycyjny wyjazd na narty mamy do dyspozycji całą gamę ośrodków narciarskich, z przygotowanymi trasami. Musimy jedynie wybrać region, który nas interesuje, a później docelowy ośrodek. W zależności od zasobności portfela i wolnego czasu, wybieramy miejsca, do których wystarczy dojechać, aby korzystając z sieci wyciągów oddać się białemu szaleństwu. Najlepiej, jeżeli w ramach jednego ski-passu, możemy korzystać z wielu ośrodków narciarskich, tak jak w przypadku Tatra Super Ski. Naszym zadaniem jest dojechać, a reszta pozostaje w rękach właścicieli stoków.

W przypadku skiturów konieczne jest wcześniejsze zaplanowanie trasy. Wybieramy górę, na którą planujemy się wspiąć, aby później z niej zjechać. Tak jak turysta górski, wyszukujemy szlaków, określamy czas wejścia, potencjalne trasy zjazdowe, ale zanim to zrobimy, gromadzimy potrzebny sprzęt.

narciarz skiturowy na tle gór
Skituring łączy w sobie narciarstwo i turystykę górską

Sprzęt skiturowy

Sprzęt skiturowy jest o wiele bardziej rozbudowany niż typowy, zjazdowy sprzęt narciarski. Idąc w góry na skiturach, planujemy wyprawę jak turysta górski, który musi przewidzieć nieoczekiwane zmiany pogody i warunków na trasie, oraz to, że przez wiele godzin, a czasem cały dzień, będzie zdany wyłącznie na to co ma przy sobie. Tradycyjny narciarz, korzystający z wyciągów narciarskich może w każdej chwili zjechać z trasy wprost na parking i zmienić ubranie na cieplejsze, napić się gorącej herbaty w barze, lub zamówić obiad. Narciarz skiturowy jest zdany na siebie, lub na grupę, z którą idzie w góry. Jaki sprzęt jest potrzebny?

Buty skiturowe

Zaczynamy omówienie sprzętu skiturowego od butów, a nie od nart, gdyż podobnie jak w przypadku turystyki górskiej, buty to podstawa. Czas, który poświęcimy na znalezienie idealnego buta, zaprocentuje podczas wyprawy. Warto na chwilę zmienić się w księcia z bajki o Kopciuszku i spróbować kilka modeli butów skiturowych, zanim znajdziemy ten jedyny, właściwy.

Dawniej skituring był bliższy dzisiejszemu skialpinizmowi, a więc buty do podchodzenia często przypominały skorupy wspinaczkowe, które dzięki wiązaniom szynowym można było podpiąć do narty. Dzisiaj stawia się na dużo lżejsze i wygodniejsze modele. Waga butów skiturowych waha się najczęściej w przedziale 1-1,8 kg, a możliwość ruchu w trybie chodzenia to ok 30 do 50 stopni, więc całkiem sporo.

Jaki powinien być but skiturowy? W pierwszej kolejności musimy odpowiedzieć na pytanie, jaki jest nasz cel. Jeżeli zależy nam na osiągach sportowych, to jednym z głównych kryteriów będzie waga buta. Szukajmy wówczas butów lekkich oraz takich, które pozwolą na szybkie przepięcie się z trybu “wchodzenia” na “zjazd”. Takim modelem są buty Scarpa Maestrale Orange/Anthracite. Planując bardziej wymagające technicznie, dłuższe trasy, kiedy musimy zapewnić zarówno wysoki komfort wchodzenia jak i dobre usztywnienie buta podczas zjazdu, warto szukać butów takich jak Scarpa Maestrale RS2.

Poza przeznaczeniem, głównym kryterium doboru buta jest jego rozmiar. Ten powinien być dobrze dopasowany do typu stopy i jej długości. Zarówno osoby z wysokim podbiciem, jak i posiadające szerokie stopy znajdą odpowiednie buty dla siebie.

But nie może zostawiać zbędnego luzu, który może powodować otwarcia podczas podchodzenia. Ale z drugiej strony, nie może też ściskać palców, gdyż szczególnie w bardzo mroźnych warunkach może to zwiększać ryzyko odmrożeń. Nowoczesne buty skiturowe posiadają wewnątrz specjalne, elastyczne botki, które zwiększają zakres dopasowania stopy. Wewnątrz buta nie powinno zostać więcej niż 3-5 milimetrów wolnej przestrzeni.

Jedną z dobrych zasad jest wybór najmniejszego buta z tych, które uznaliśmy za najwygodniejsze. W butach skiturowych spędzimy cały dzień. Będziemy go mieć na nodze podczas wzmożonego wysiłku związanego z wchodzeniem pod górę, jak i podczas zjazdu. Tu nie ma miejsca na kompromisy.

Kolejnym ważnym elementem butów są podeszwy. O ile w butach zjazdowych nie mają one aż tak wielkiego znaczenia, to w przypadku butów skiturowych trzeba pamiętać iż są one podczas podchodzenia w ciągłym ruchu. Podeszwa tłumi drgania, odprowadza wodę, a raczej śnieg, który gromadzi się pomiędzy butem a nartą oraz w przypadku, kiedy nie jest możliwe pokonanie danego odcinka na nartach, zapewnia nam bezpieczne i stabilne przejście po śniegu, czy skałach.

Podeszwy butów skiturowych bazują na rozwiązaniach sprawdzonych w trekkingu. Legendarne i bardzo popularne w turystyce górskiej podeszwy marki Wibram dostępne są np. w butach marki Scarpa, a Salomon posiada swoją własną technologię Contragrip.

Aby mieć pewność, że buty będą idealnie dopasowane, warto skorzystać z Bootfittingu, dostępnego w sklepie DobreNarty.pl w Modlnicy. Termoformowanie zapewnia idealne dopasowanie botka do każdej stopy. Czasami pomocne okaże się też odbarczanie butów, dzięki któremu zmniejszamy dyskomfort związany z niedoskonałością, czy dysfunkcją stopy (ważne dla osób mających płaskostopie lub halluksy). Podgrzewając fragment skorupy nadajemy jej właściwy kształt. Za pomocą specjalnie zaprojektowanych i dobranych kształtek wypychamy odpowiednie miejsca buta, dopasowując go do indywidualnych potrzeb.

buty skuturowe Scarpa
Czas, który poświęcimy na znalezienie idealnego buta, zaprocentuje podczas wyprawy

Wiązania skiturowe i skistopery

Tuż po butach, wiązania skiturowe to wciąż jeden z najważniejszych elementów wyposażenia skiturowego. Są rodzajem hybrydy pomiędzy wiązaniami znanymi z nart biegowych i zjazdowych, pełniąc obie funkcje. Podczas podejścia pozwalają nodze pracować, a punkt przyczepienia znajduje się w okolicy czubka buta. Po przestawieniu wiązań do zjazdu, but jest usztywniany, co umożliwia bezpieczne manewrowanie nartą podczas zjazdu. Wiązania skiturowe cechują się lekkością, co ogólnie jest cechą sprzętu skiturowego. Im lżejszy sprzęt, tym mniejszy wysiłek jest wymagany do pokonania podejścia.

Wiązania skiturowe występują ogólnie w dwóch rodzajach: szynowych i pinowych:

  • Wiązania szynowe były pierwszymi, jakie stosowano w skituringu. Na całej powierzchni pod butem znajduje się w nich szyna, która po odblokowaniu pozwala na swobodne wchodzenie pod górę. Rozwiązanie to występuje obecnie już coraz rzadziej, głównie ze względu na swoją wagę. Co prawda wiązania szynowe umożliwiają wpięcie niemal każdego buta, ale nie zawsze jest to przewagą bo jak już wiemy, tradycyjne, narciarskie buty zjazdowe nie nadają się do skituringu.
  • Najbardziej popularnym współczesnym wiązaniem skiturowym jest wiązanie pinowe. W przedniej części wiązania znajdują się bolce (piny), które współpracują z wgłębieniami, w które wyposażone są buty skiturowe. Tylna część wiązania jest również ważnym elementem. W wielu modelach, jak np. w ATK Release 10 zapiętka może mieć regulowaną wysokość, nawet do kilku centymetrów, co ułatwia podchodzenie. Wiązania pinowe cechują się minimalną wagą, istotną szczególnie w skituringu sportowym, gdzie każdy gram ma znaczenie. W takich modelach często nie stosuje się skistoperów, a jednym z rozwiązań mających na celu zatrzymanie narty po wypięciu są pętle ski leash. Jednak dla zwolenników tradycyjnych skistoperów, producenci przewidzieli i takie rozwiązanie. Występuje ono np. popularnym modelu ATK C-Rider.

Skistoper w narcie skiturowej działa na tej samej zasadzie co w narcie zjazdowej. Po wypięciu buta, ramiona skistopera wysuwają się, podnosząc nartę do góry, przez co ślizg nie ma kontaktu z podłożem na całej swojej długości, a ostre końcówki skistoperów działają jak hamulec.

wiązanie skiturowe
Wiązania skiturowe to jeden z najważniejszych elementów wyposażenia skiturowego

Narty skiturowe

Podobnie jak w przypadku nart zjazdowych, również narty skiturowe występują w wielu rodzajach. Decydując się na wybór swojej pary nart, warto określić cel jaki chcemy osiągnąć dzięki skituringowi. Czy bardziej cieszy nas podchodzenie pod górę, czy zjazd? Narta skiturowa, którą polecamy na początek przygody waży około 1,1 kg, ale są narty dużo lżejsze. Zawodnicy korzystają czasem z nart o wadze nie przekraczającej 700 gramów.

Jeżeli czujemy się bardziej zimowymi turystami górskimi, dla których zjazd ze szczytu jest miłym dodatkiem do wspinaczki, dobrym rozwiązaniem mogą okazać się wąskie narty skiturowe. Są lżejsze, a powierzchnia styku z podłożem jest mniejsza, co ułatwia wchodzenie w górę. Mogą się jednak bardziej zapadać w kopnym śniegu. Z drugiej strony, pasjonaci zjazdów, dla których wspinaczka pod górę jest jedynie rozgrzewką, będą preferować narty szersze, umożliwiającą pewniejsze zjazdy nawet w sypkim puchu. Możliwe jest też rozwiązanie pośrednie, czyli narty o szerokości ok. 90 mm, które zadowolą zarówno osoby lubiące podejścia jak i zjazdy.

Ciekawą propozycją dla początkujących skiturowców są Volk Rise 80. Stosunkowo niska waga (1150 g) oraz tip rocker ułatwiają podchodzenie. Lekki rdzeń wykonany z połączenia kilku gatunków drewna: buka, topoli i paulowni cechuje się niską wagą własną oraz doskonałą sprężystością i wytrzymałością. Konstrukcja jest sztywniejsza pod wiązaniem, a nieco bardziej elastyczna na piętce i dziobie narty. Całość sprawia, że narta zachowuje się jak solidna narta zjazdowa nawet na średnim i trudnym stoku.

Kolejną grupą osób uprawiającą skituring, są osoby, dla których szybkie przemieszczanie się po wysokich górach, pokonywanie wielu kilometrów stanowi najlepszą formę skituringu. To również miłośnicy stromych, tatrzańskich podejść. Dla tych skiturowców niska waga sprzętu jest kluczowa. Niemal każdy z producentów sprzętu skiturowego posiada narty odpowiadające na te potrzeby. Ciekawym rozwiązaniem są narty Superwolf Carbon firmy Majesty. Te specjalistyczne, ultralekkie narty sprawdzą się na wymagającym terenie, gdyż zostały zaprojektowane z myślą o skialpinizmie. Narty posiadają rdzeń z drewna paulowni, które jest jednym z najlżejszych rodzajów drewna występującego w przyrodzie. Wykorzystuje się go w lotnictwie, przy produkcji łodzi oraz instrumentów muzycznych. Dodatkowo narty te charakteryzują się lekko uniesionymi piętkami, rockerem w dziobach oraz konstrukcją semi-cap. Jej warstwy wykonane są w pełni z włókna węglowego oraz węglowo-aramidowego.

Jak dobrać długość narty skiturowej?

Długość narty również uzależniona jest od preferencji i doświadczenia. Narta krótsza ułatwia podejście oraz wchodzenie w ciasne zakręty, podczas gdy dłuższa daje większą stabilizację przy dużych prędkościach podczas zjazdu, wymaga jednak więcej siły i lepszej techniki. Standardową, bezpieczną długością narty, szczególnie dla osób rozpoczynających przygodę ze skituringiem jest długość sięgająca do nosa lub oczu.

Jaki profil nart skiturowych wybrać?

Większość współczesnych nart skiturowych posiada profil rocker, niejednokrotnie połączony z camberem (uniesieniem) w środkowej części narty. Rocker, który zapewnia uniesienie przodu i tyłu narty bardzo dobrze sprawdzi się podczas jazdy na miękkim, kopkim śniegu, ale nie warto z nim przesadzać. Zbyt duży rocker sprawia, że powierzchnia narty w miejscu styku ze śniegiem będzie dość krótka, co na wymagającym podejściu i na twardym śniegu może się nie sprawdzić.

Czy współczynnik flex w narcie skiturowej ma znaczenie?

Jak najbardziej. Narty sztywniejsze, twardsze, lepiej poradzą sobie w trudnych warunkach śniegowych, na oblodzonych trasach, ale dla początkującego skiturowca, wybierającego łatwiejsze tereny, miękka, elastyczna narta lepiej dopasuje się do stoku, a przez to ułatwi podchodzenie.

narciarz skiturowy
Decydując się na wybór swojej pary nart, warto określić cel jaki chcemy osiągnąć dzięki skituringowi

Foki skiturowe

Kolejnym podstawowym elementem wyposażenia skiturowego są foki, czyli specjalne nakładki na narty, umożliwiające podchodzenie pod górę bez ześlizgiwania się. Nazwa nie jest przypadkowa i przypisuje się ją ludom inuickim zamieszkującym Grenladię i północną Kanadę. Odkryli oni, że głaskając futro foki z włosiem, uzyskuje się płynny ruch, a pod włos, stawia on dość duży opór. Focze futra przyczepione do nart ułatwiały przemieszczanie się po nierównym terenie, gdzie konieczne były podejścia. Dzisiaj nie stosuje się foczego futra, ale jego odpowiedniki. Najczęściej jest to moher i nylon.

Foki moherowe mają niską wagę, odpowiednią miękkość i ślizg, ale nie są zbyt trwałe i przyczepne. Nylonowe odpowiedniki, o większej przyczepności znacznie ułatwiają podejście, narty mniej się ślizgają, ale wymagają większej siły, gdyż zwiększona przyczepność odpowiada za dodatkowy opór. Pośrednim i często stosowanym rozwiązaniem jest połączenie moheru i nylonu. To dobry kompromis, dzięki któremu możemy pewniej przemieszczać się w górę, a podczas krótkich, technicznych zjazdów, narta nie będzie stawiała uciążliwego oporu.

Foki możemy dobrać razem z nartami, kupując dedykowane modele fok. Jeżeli nie ma takiej możliwości, to na rynku dostępne są foki, które można dociąć do konkretnego modelu narty.

Jak montuje się foki do nart?

Foki montuje się za pomocą specjalnych zaczepów i klei się je do nart. Należy zwrócić uwagę na to, aby:

  • w miarę możności kleić je do nart w temperaturze pokojowej. Im zimniej, tym gorzej foka się klei
  • foki powinny być dobrze naciągnięte, począwszy od zaczepów
  • foka powinna być przyklejona dokładnie na środku ślizgu, z równym odstępem do obu krawędzi
  • tył foki zabezpieczamy lub rozwiązaniem charakterystycznym dla danego modelu fok, np. za pomocą tzw. “szczurzego ogonka”
  • nigdy nie pozwalamy, aby foki spadły na brudną powierzchnię stroną z klejem.

Przed rozpoczęciem zjazdu:

  • odklejamy foki od nart
  • sklejamy je z sobą przez folię lub siatkę
  • chowamy w woreczku i do plecaka
  • Po wycieczce pamiętamy, aby foki wyciągnąć i wysuszyć, następnie skleić porządnie przez siatkę i schować w woreczku

Kijki skiturowe

Bez właściwie dobranych kijków podchodzenie pod zbocza, a również jazda w trudnym, wymagającym technicznym terenie wydaje się niemożliwa. W przeciwieństwie do kijków w nartach zjazdowych nie polecamy konkretnych długości, a raczej rozwiązania z regulacją. Dzięki teleskopowym kijkom skiturowym dopasujemy ich długość do aktualnych wymagań terenu, jego stromizny. Rączki w kijkach skiturowych, jak np. w tym modelu, są często wydłużone, co pozwala na kilka chwytów. Również talerzyki mają większą średnicę niż w kijkach zjazdowych, co bardzo pomaga poruszanie się w głębokim puchu.

Plecak skiturowy

Czy potrzebny jest nam plecak skiturowy? A może wystarczy zwykły, turystyczny model? Najważniejsza różnica między plecakami turystycznymi, a skiturowymi jest taka, że te ostatnie pozwalają na troczenie nart. Dobry plecak turystyczny będzie miał miejsce na czekan, czy wpięcie kijków, ale nie jest dostosowany do noszenia nart, więc jeśli myślimy o uprawianiu skituringu na poważnie, to wyposażenie się w odpowiedni plecak będzie dobrym rozwiązaniem. Pozwoli nam na planowanie bardziej wymagających tras, na których mogą pojawić się momenty, kiedy narty wylądują na naszych plecach, a na buty założymy raki.

Jaki plecak skiturowy wybrać?

Optymalny plecak na jednodniowe wypady skiturowe powinien mieć około 30 litrów pojemności. Pozwoli on zmieścić wszystkie podstawowe akcesoria, a jednocześnie, będzie nadal dość niewielki i lekki. Dla fanów sportowego, szybkiego skituringu, gdzie każdy gram ma swoją cenę, może się okazać on za duży i ciężki. Najmniejsze modele mają pojemność ok. 20 litrów i wciąż pozwalają troczyć do siebie narty.

Zapraszamy do przeczytania drugiej części poradnika: „Skitury dla opornych, czyli skiturowe ABC część 2”.

narciarz skitutowy z plecakiem na szczycie góry
Jeśli myślimy o uprawianiu skituringu na poważnie, to wyposażenie się w odpowiedni plecak będzie dobrym rozwiązaniem

Privacy Preference Center